Popularna na całym świecie forma kredytu hipotecznego, jakim jest odwrócona hipoteka, ma obecnie w Polsce niewielu zwolenników. Niemniej liczba instytucji finansowych, oferujących ten atrakcyjny dla starszych osób produkt, w ostatnich latach systematycznie rośnie. Należy więc przypuszczać, iż odwrócona hipoteka wcześniej czy później zagości w ofertach polskich banków i zyska uznanie polskich seniorów, zwłaszcza, że z początkiem tego roku rząd Donalda Tuska postanowił uregulować przepisy dotyczące jej udzielania. Na czym polega odwrócona hipoteka? Odwrócona hipoteka stanowi specyficzną odmianę kredytu hipotecznego. Klient składa do banku wniosek o kredyt, którego zabezpieczenie stanowi hipoteka na nieruchomości lub prawo do niej, zaś bank po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku wypłaca klientowi dożywotnią rentę w określonej kwocie. Wysokość odwróconego kredytu hipotecznego zależy od takich czynników, jak: wybrana forma wypłaty należności, płeć i wiek kredytobiorcy, czas na jaki zostanie zawarta umowa, historia kredytowa beneficjenta, a przede wszystkim – wartość nieruchomości (stąd podejmując decyzję o zaciągnięciu odwróconego kredytu hipotecznego należy zawsze zasięgnąć opinii rzeczoznawcy, który przygotuje obiektywną wycenę budynku bądź lokalu). Co istotne, w odróżnieniu od standardowych kredytów hipotecznych wnioskodawca nie musi wykazywać się zdolnością kredytową, bowiem wysokość jego comiesięcznych dochodów nie jest w ogóle brana przez bank pod uwagę. W zależności od decyzji wnioskodawcy kredyt może być wypłacany w co miesięcznych ratach, może też polegać na jednorazowej wypłacie całej kwoty lub powiększeniu o tę kwotę linii kredytowej. Co istotne, sposób otrzymywania płatności można dowolnie modyfikować w trakcie trwania umowy. Standardowy kredyt hipoteczny jest kredytem celowym, co oznacza, że w umowie, którą wnioskodawca podpisuje z bankiem, znajdują się ściśle określone zasady jego wydatkowania. Jeśli bank dojdzie do wniosku, iż klient wykorzystuje środki niezgodnie z zadeklarowanym celem, może zażądać spłaty całej kwoty kredytu, czyli postawić kredyt w stan natychmiastowej wymagalności. W przypadku odwróconej hipoteki klient ma prawo dysponowania środkami finansowymi według własnego uznania oraz potrzeb. Ponadto w umowie odwróconego kredytu hipotecznego bank nie może wymagać od kredytobiorcy dodatkowych zabezpieczeń kredytu (jak to ma miejsce w przypadku standardowych kredytów hipotecznych). Dla kogo? Odwrócony kredyt hipoteczny to produkt przeznaczony głównie do osób starszych, które szukają dodatkowych środków po przejściu na emeryturę. Umowę mogą podpisać zarówno osoby samotne, jak i będące współwłaścicielami nieruchomości (w ramach małżeńskiej wspólnoty majątkowej). Odwrócona hipoteka a umowa dożywocia Choć oba produkty wykazują wiele podobieństw i są ze sobą często mylone, dzieli jej jedna zasadnicza różnica – czyli moment, w którym nieruchomość zostaje przejęta przez instytucję finansującą kredyt. W przypadku odwróconej hipoteki kredytodawca zyskuje prawo do dysponowania nieruchomością dopiero po śmierci kredytobiorcy (i to – jak przewiduje projekt nowej regulacji – po spełnieniu kilku dodatkowych warunków). Natomiast w przypadku renty dożywotniej bank staje się właścicielem domu bądź mieszkania już w momencie podpisania umowy. Ochrona spadkobierców Zasady przejmowania przez instytucję finansową nieruchomości, wymagają – zdaniem rządu – jednoznacznego sprecyzowania: należy określić, czy po śmierci kredytobiorcy przejęcie miałoby zachodzić niejako automatycznie, czy też spadkobiercy mieliby szansę na odzyskanie nieruchomości. Projekt ustawy zakłada ochronę spadkobierców i daje im 12 miesięcy na zastanowienie, czy chcą spłacić wierzytelność wobec banku i zachować prawo do nieruchomości. Jeśli wyrażą taką chęć i zobowiążą się do spłaty kredytu, w normalnym trybie odziedziczą nieruchomość. Jeśli jednak z tej opcji nie zechcą skorzystać, nieruchomość stanie się własnością instytucji finansującej. Co istotne, jeśli kredytobiorca nie wykorzysta w całości kwoty kredytu (czyli wystąpi dodatnia różnica pomiędzy wartością roszczenia a wartością nieruchomości), spadkobierca nawet w w przypadku przejęcia mieszkania lub domu przez bank będzie miał prawo do owej nadwyżki. W sytuacji, w której kredytobiorca nie pozostawi spadkobierców, prawo do nadwyżki przejmie Skarb Państwa. Obowiązki kredytobiorcy Warto również dodać, iż projekt ustawy nakłada na kredytobiorcę pewne obowiązki. Zgodnie z nimi po zaciągnięciu odwróconej hipoteki, kredytobiorca będzie musiał wykupić ubezpieczenie nieruchomości od zdarzeń losowych, w terminie regulować podatki oraz pozostałe opłaty związane z utrzymaniem nieruchomości, a także dbać o należyty stan techniczny budynku lub lokalu. Ponadto projekt przewiduje, iż instytucja finansująca musi wystąpić do kredytobiorcy z propozycją udzielenia jej pełnomocnictwa. Ze strony kredytobiorcy będzie to jednak czynność dobrowolna, zaś w przypadku udzielenia pełnomocnictwa, kredytobiorca będzie mógł go w każdej chwili odwołać.