Inflacja jest ujmując ogólnie spadkiem siły nabywczej pieniądza lub też patrząc z drugiej strony wzrostem cen. Jest to zjawisko powszechne w gospodarce każdego kraju, a jego przeciwieństwem jest tak zwana deflacja związana ze spadkiem cen na rynku. Pozornie wydaje się, że inflacja jest zjawiskiem niepożądanym, a deflacja jak najbardziej. Prawda jest jednak taka, że inflacja utrzymana na najniższym poziomie jest pożądana i często sztucznie wywoływana przez banki centralne poszczególnych krajów. Z kolei deflacja świadczy o kiepskim stanie gospodarki kraju.
Skąd bierze się inflacja?
Inflacja jest zjawiskiem, które ma swoje określone przyczyny, a są to przeważnie:
zbyt wiele pieniędzy w obrocie rynkowym – jeśli bank centralny emituje nadmierną ilość pieniędzy w stosunku do zapotrzebowania to wtedy każdy pieniądz ma mniejszą wartość,
wyższe koszty produkcyjne – może to mieć znaczenie na przykład w przypadku towarów importowanych niezbędnych do produkcji, których ceny wzrosły; ze wzrostem kosztów produkcji rosną również ceny produktów – zatem inflacja w jednym kraju może mieć wpływ na inflację drugiego kraju,
zbyt duży popyt – jeśli zbyt wiele ludzi chce dokonać zakupu poszczególnych towarów wtedy rosną ich ceny – ma to szczególne znaczenie w przypadku całych sektorów gospodarczych jak na przykład wzrost popytu na artykuły gospodarstwa domowego,
zadłużenie przedsiębiorstw – przedsiębiorstwa dysponują pieniędzmi, których faktycznie nie posiadają wprowadzając na rynek dodatkowe pieniądze,
długotrwały wysoki eksport przy zmniejszonym imporcie – na rynku wtedy znacząco przybywa pieniędzy przy jednoczesnym ubywaniu towarów,
wpływ Państwa na politykę emisyjną Banku Centralnego – często Państwo łata dziury w swoim budżecie poprzez emisję dodatkowych pieniędzy, których zwiększona ilość powoduje wzrost inflacji.
Jest to tylko kilka najczęściej spotykanych przyczyn powodujących wzrost inflacji. Bank Centralny każdego państwa ma bardzo trudne zadanie prowadzenia odpowiedniej polityki emisyjnej w każdym momencie tak, aby utrzymać inflację na poziomie poniżej 5% co stanowi zjawisko dobre dla gospodarki każdego kraju.
Jak obliczana jest inflacja?
Inflacja wyrażana jest w procentach i obrazuje wzrost cen w konkretnym czasie (przeważnie podaje się inflację w skali roku). Do obliczeń wykorzystywane są dwa wskaźniki (CPI, PPI) określane każdego roku przez Główny Urząd Statystyczny. Oba wskaźniki są wartościami liczbowymi, z których CPI określa uśrednione wydatki konsumentów na życie w każdym roku, a PPI obrazuje uśrednione wydatki producentów na surowce niezbędne do wyprodukowania konkretnych towarów. Inflację można obliczyć zarówno przy użyciu wskaźnika CPI (jest to wtedy stopa inflacji cen konsumpcyjnych) jak i PPI (określa ona wpływ inflacji na przemysł). Obliczeń zarówno jednej jak i drugiej inflacji dokonuje się poprzez podzielenie różnicy wskaźnika z roku obecnego i roku poprzedniego przez wskaźnik roku poprzedniego, a następnie iloraz mnoży się przez 100%. Otrzymany wynik jest wartością procentową obrazującą inflację.
Z jaką inflacją można się spotkać?
Można ją podzielić poprzez uwzględnienie wielu kryteriów jednak podstawowym jest wielkość zjawiska inflacji:
inflacja pełzająca – utrzymuje się na poziomie poniżej 5%; jest to inflacja pożądana dla gospodarki kraju wpływająca pozytywnie na jej rozwój,
inflacja krocząca – utrzymuje się na poziomie pomiędzy 5% a 10%; jest zjawiskiem świadczącym o niepokojącym stanie gospodarki – wymaga regulowania przez Bank Centralny,
inflacja galopująca – kształtuje się na poziomie 10 – 100% i jest zjawiskiem wymagającym gruntownej przebudowy gospodarki danego kraju ze względu na jej niewydolność,
hiperinflacja – przekracza 100% osiągając nawet wartości kilkuset procent; jest to tragiczne dla gospodarki kraju wydarzenie, które świadczy o tym, że jest praktycznie niemożliwym jej odbudowanie na starych zasadach lecz trzeba ją oprzeć na nowych fundamentach.
Jak można regulować inflację?
Za regulację inflacji każdego kraju odpowiada Bank Centralny posiadając odpowiednie narzędzia, których stosowanie może jednak wywołać inne (niepożądane) skutki. Dlatego też bardzo ważnym jest to, aby wszystko odbywało się w sposób ciągły, a jakiekolwiek niekorzystne zmiany pociągały za sobą natychmiastową reakcję Banku Centralnego. Narzędzia, którymi dysponuje to:
możliwość regulacji stopy procentowej – im wyższa jest inflacja tym wyższą bank ustala stopę procentową zniechęcając tym samym do brania kredytów (są one wtedy droższe), a tym samym wprowadzania dodatkowych pieniędzy do obiegu rynkowego,
rezerwy obowiązkowe – czyli pieniądze rezerwowe, nie wprowadzone do obiegu – kiedy inflacja rośnie są one zwiększane z pieniędzy znajdujących się obrocie, a kiedy zbliża się deflacja część z tych pieniędzy jest wypuszczana na rynek,
operacje otwartego rynku – czyli zakup lub sprzedaż papierów wartościowych (przeważnie państwowych) wpływając w ten sposób na zdolności emisyjne banków komercyjnych, im niższe ich zdolności emisyjne tym mniej pieniędzy w obiegu.
Inflacja jest zjawiskiem powszechnym, które trwa bezustannie (z krótkimi przerwami na ewentualną deflację) jednak utrzymywana na odpowiednim poziomie jest zjawiskiem pozytywnie wpływającym na gospodarkę krajową. Dlatego też każdy Bank Centralny zajmujący się jej regulacją ma bardzo trudne zadanie, od którego niejednokrotnie zależy stopa życiowa wszystkich mieszkańców danego kraju.