Pod pojęciem finansów publicznych rozumie się procesy obejmujące gromadzenie, podział oraz wydatkowanie środków publicznych. Odbywa się to oczywiście według ustalonych regulacji prawnych. Ze środków publicznych finansowany jest również dług publiczny oraz deficyt budżetowy. Powyższe procesy obejmowane i dokonywane są w instytucjonalnych ramach podmiotów odpowiedzialnych za finanse publiczne. Konkretną definicję podaje nam art. 3 ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 roku (Dz. U. z 2009 r. Nr. 157, poz. 1240).
Funkcje finansów publicznych
Finanse publiczne pełnią cztery zasadnicze funkcje:
– alokacyjną – związana jest z przemieszczaniem środków finansowych na określone zadania, które państwo ma obowiązek spełnić albo też na dziedziny naszego życia wymagające dofinansowania oraz sektory niedochodowe lecz ich istnienie jest koniecznością
– redystrybucyjną (zwaną wtórnym podziałem PKB) – konieczność zrealizowania przez państwo potrzeb zbiorowych (mechanizm podziału środków w sferze produkcyjnej i ich lokowanie w sferze nieprodukcyjnej)
– kontrolną – kontrolowanie redystrybucji środków finansowych w celu ich prawidłowego podziału, ścisłej ewidencji, wyciąganiu wniosków oraz przeciwdziałaniu nadużyciom w dysponowaniu finansami publicznymi
– stabilizacyjną – materializacja tej funkcji jest możliwa wtedy, gdy powyższe trzy warunki są spełnione przez finanse publiczne. Jeżeli to następuje, efektem realizacji funkcji alokacyjnej, redystrybucyjnej oraz kontrolnej jest uzyskanie przez państwo stabilizacji gospodarczej, z czym wiąże się harmonijny wzrost gospodarczy, ograniczenie bezrobocia, regulacja popytu publicznego itp.
Warto zauważyć, że funkcja stabilizacyjna nie zostanie spełniona, jeżeli pozostałe role finansów publicznych nie będą realizowane w sposób skuteczny lub nawet jedna z nich nie będzie realizowana prawidłowo. W takich wypadkach o samym procesie stabilizacji nie może być mowy.