Sytuacja, w której bank staje się niewypłacalny, jest groźna nie tylko dla klientów, którzy ulokowali w nim swoje oszczędności, ale też dla funkcjonowania rynku kapitałowego. Upadek banku o dużych rozmiarach może bowiem wywołać tzw. kryzys bankowy. Aby nie dopuścić do takiej sytuacji, banki muszą przestrzegać tzw. norm ostrożnościowych, które wyznaczają minimalne standardy bezpieczeństwa w działalności bankowej. Jednak – jak dowodzi przykład banków islandzkich – owe procedury nie zawsze bywają skuteczne. Wybuch kryzysu bankowego jest trudny do przewidzenia. Niekiedy może się zacząć od tzw. runu na bank, czyli sytuacji, w której klienci masowo wycofują swoje depozyty, doprowadzając w szybkim czasie do jego bankructwa. Ów mechanizm zadziałał kilka lat temu w przypadku banków islandzkich, posiadających swoje filie na terenie Wielkiej Brytanii. Masowe wycofywanie wkładów przez obywateli brytyjskich nie tylko spowodowało niewypłacalność banków, lecz również miało poważne reperkusje gospodarcze oraz polityczne. Zdaniem ekonomistów kryzys bankowy mogą wywołać następujące czynniki: gwałtowne załamanie kursu waluty (kryzys walutowy), spadek wartości akcji, obligacji i innych papierów wartościowych posiadanych przez banki, w dalszej kolejności – złe kredyty, upolitycznienie działalności banków oraz korupcja. Stwierdzenie, czy bank jest wypłacalny, nie jest zadaniem łatwym. Aby oszacować wypłacalność banku bada się, czy skala i ryzyko prowadzonej przez bank działalności posiada zabezpieczenie w postaci odpowiedniej bazy kapitałowej. Narzędziem, które pozwala to ocenić, jest tzw. współczynnik wypłacalności, będący relacją funduszy własnych banku do aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem. Mówiąc w pewnym uproszczeniu, bank uznaje się za wypłacalny, jeżeli wartość księgowa jego aktywów jest większa od wartości księgowej jego zobowiązań. Jeżeli dochodzi do odwrotnej sytuacji – bank jest zagrożony widmem upadku. Koło ratunkowe Ponieważ upadek jednego banku może wywołać efekt domina, a tym samym doprowadzić do kryzysu bankowego, rządy państw starają się jak najwcześniej wychwycić objawy takiego zagrożenia oraz wdrożyć odpowiednie działania restrukturyzacyjne. Sanacja może przyjmować różne formy, m.in. zarządu komisarycznego, pomocy ze strony Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, przejęcia banku zagrożonego niewypłacalnością przez bank będący w dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej. Niekiedy rząd decyduje się również na udzielenie bankom tzw. zewnętrznej pomocy finansowej (dzieje się tak najczęściej w przypadku instytucji mających duży wpływ na gospodarkę danego kraju). Rola Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) Jednym z zadań Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności oraz wspieranie procesów łączenia się banków poddanych sanacji z silnymi jednostkami bankowymi. Jednak BFG chroni również oszczędności zwykłych obywateli. Zgodnie bowiem z obowiązującą ustawą, wszystkie rachunki oraz lokaty bankowe, bez względu na walutę, są w naszym kraju w 100% objęte gwarancjami bankowymi do wysokości 100 tys. euro. Tak więc w przypadku ogłoszenia upadłości któregoś z banków, klienci odzyskają w całości ulokowane w banku pieniądze, o ile ich wkład jest mniejszy lub równoważny z wymienioną wcześniej sumą. Warto w tym miejscu podkreślić, iż podstawę do obliczania kwoty gwarantowanej stanowi suma środków ulokowanych na wszystkich rachunkach (w grę wchodzą więc lokaty terminowe, bieżące, oszczędnościowo-rozliczeniowe, które są wówczas traktowane jako jeden depozyt). Ponadto wypłata środków gwarantowanych zawsze następuje w złotówkach, nawet jeśli klient miał otworzoną lokatę walutową. W takiej sytuacji BFG przelicza wartość wkładu walutowego według kursu z dnia upadłości banku. Zgodnie z ustawą środki gwarantowane mają być wypłacane w ciągu 20 dni roboczych, jednak można je odbierać przez okres 5 lat od dnia zawieszenia działalności banku. Ponadto wprowadzona w 2010 r. nowelizacja ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym zniosła obowiązującą wcześniej zasadę kompensowania. Zasada ta dotyczyła osób, które w danym banku miały jednocześnie lokatę oraz zaciągnięty kredyt i polegała na pomniejszeniu kwoty wypłaty o wysokość niespłaconych bankowi należności.