W lutym br. kontrola skarbowa obchodziła dwudziestolecie swojej działalności. Przez ten czas pracownicy urzędów skarbowych przeprowadzili ponad 460 tys. postępowań, ujawniając blisko 50 mld zł zaniżonych podatków. Kontrola skarbowa została powołana w 1992 r. stanowiąc wyspecjalizowaną oraz wyodrębnioną organizacyjnie działalność podległą ministrowi finansów. Przez 20 lat skupiała się przede wszystkim na weryfikowaniu prawidłowości obliczania i wpłacania zobowiązań podatkowych. Stworzona w szczytnym celu, jakim była ochrona interesów finansowych oraz praw majątkowych Skarbu Państwa, rychło stała się obiektem niechęci przedsiębiorców. Opinię, iż kontrola urzędu skarbowego może oznaczać poważne kłopoty, wyraża dziś 7 na 10 przedsiębiorców. Powszechne jest mniemanie, iż niezależnie od tego, czy firma prawidłowo wywiązuje się z obowiązku podatkowego, czy jest autentycznie nierzetelnym podatnikiem – fiskus wcześniej czy później znajdzie odpowiedni pretekst, aby nałożyć na przedsiębiorcę mandat albo karę grzywny. Ponadto aż 6 na 10 właścicieli firm nie orientuje się w zasadach przeprowadzania kontroli skarbowej, nie zna również swoich praw i obowiązków. Tymczasem ustawa o kontroli skarbowej wyraźnie precyzuje uprawnienia inspektora i określa zakres, przebieg oraz czas trwania kontroli. Prawo do informacji W przypadku kontroli podejmowanej zgodnie z planem kontroli, organ podatkowy z tygodniowym wyprzedzeniem musi pisemnie powiadomić podatnika o zamiarze wszczęcia postępowania. W przypadku tzw. kontroli na legitymację (kiedy to czynności sprawdzające mogą być podjęte natychmiast po okazaniu kontrolowanemu służbowych znaków identyfikacyjnych), urząd skarbowy musi w terminie 3 dni od dnia wszczęcia kontroli doręczyć postanowienie o rozpoczęciu postępowania oraz upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej. Zakres kontroli Zgodnie z art. 282a § 1 Ordynacji podatkowej kontroli nie może podlegać sprawa, która została już wcześniej rozstrzygnięta decyzją ostateczną. Ponadto pracownicy urzędu nie mogą wykraczać poza przedmiot kontroli. Kontrolujący nie mają prawa kontrolować innego podatku lub okresu rozliczeniowego, niż ten, który był podany w powiadomieniu. Przebieg kontroli W jednym roku kalendarzowym kontrola nie powinna trwać dłużej niż 12 dni roboczych w przypadku mikroprzedsiębiorstw oraz 18 dni roboczych w przypadku małych firm. Jak stanowi art. 285 §1 Ordynacji podatkowej przedsiębiorca ma prawo wyznaczyć osobę, która będzie go reprezentowała w przypadku kontroli, ma również prawo do czynnego udziału w każdym etapie kontroli podatkowej. Oznacza to, iż pracownicy skarbówki muszą zawiadomić przedsiębiorcę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków oraz opinii biegłych przynajmniej na 3 dni przed terminem ich przeprowadzenia (jednak nie później niż bezpośrednio przed podjęciem tych czynności). Jeśli czynności sprawdzające nie zostaną zakończone w terminie wskazanym w upoważnieniu do kontroli, przedsiębiorcy przysługuje ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia. Ponadto zebrany po terminie materiał dowodowy nie będzie stanowił dowodu w postępowaniu podatkowym. W świetle prawa kontrola zostaje zakończona w dniu doręczenia protokołu kontroli. Jeśli przedsiębiorca nie zgadza się z jej ustaleniami i uważa, że pracownicy urzędu pominęli istotne okoliczności i dowody, może w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu przedstawić w formie pisemnej swoje zastrzeżenia lub wyjaśnienia oraz przedstawić dowody je potwierdzające.